Osiągnięć naukowych nie można rozpatrywać w oderwaniu od ekonomiki pracy. Czy dbamy także należycie o nasz rozwój fizyczny? Czy rozumiemy relację między naszą wydajnością intelektualną a stanem fizycznym? Już starożytni mówili, że mens sana in corpore sano (w zdrowym ciele zdrowy duch). Znalezienie równowagi między jednym a drugim składnikiem jest konieczne, nawet jeśli przypisany nam jest los wiecznego kibica. Właśnie obserwujemy wyjątkową olimpiadę. Bardzo dużo złotouści komentatorzy mówią o pięknie sportu… Krótki rys historyczny pokazuje, że dzisiaj mamy do czynienia głównie z wielką rywalizacją sportowców, sztabów szkoleniowych i naukowców oraz firm sportowych. Jednak nie należy się temu poddawać, także sport amatorski może być źródłem radości i inspiracji dla wszystkich.
Wakacje, wakacje
Zaczęliśmy od butów. Nie przypadkiem, jak się wkrótce okazało. Wśród książek tym razem w pełni tradycyjnych co do formy wydania – zaczęliśmy od kilku słów o historii śmiechu i szyderstwa. Przegląd raczej intelektualnych koncepcji w tym zakresie – ale w obecnym klimacie bezcenny!
Następnie przeszliśmy do reportaży. Specyficznych, bo pisanych z perspektywy dużego oddalenia w czasie, poświęconych dzieciom, które przeżyły II wojnę światową. Nie tylko polskim, ale też niemieckim, rosyjskim, amerykańskim…
Doceniliśmy też warstwę techniczną druku wskazując na korzyści z… własnej czcionki (takową posiada Uniwersytet Wrocławski).
Drugi z nas wskazał na krótki esej Dietera Bingena poświęcony pomnikowi polskiemu w Berlinie – a w zasadzie okolicznościom jego powstawania (wciąż jeszcze w przyszłości) w kontekście relacji niemiecko-polskich.
Jednocześnie ogłosiliśmy konkurs dla chętnych, którzy chcieliby otrzymać książkę ostatniego autora.
Olimpiada a ekonomika pracy historyka
Największym wyzwaniem był… temat bieżącego podcastu. W kontekście trwającej olimpiady jeden z nas postanowił pochylić się nad… ekonomiką pracy historyka. A w szczególności warunków i ergonomii pracy.
W szczególności jego uwagę przykuła wartość fizycznych ćwiczeń (i tu kontekst butów powrócił…). Stało się to punktem wyjścia do rozważań nad historią sportu jako z jednej strony aktywności jednoczącej społeczności, z drugiej – przygotowującej uczestników ćwiczeń do służby dla swojej społeczności. Służby bardzo fizycznej – militarnej.
Wreszcie, aktywność fizyczna inna niż związana z pracą była przez wieki rzeczą właściwą dla elit. Elit, których już rozrywki miały charakter fizyczny.
Krótka historia sportu
Dopiero XIX w. tworzy klimat właściwy dla sportu rozumianego współcześnie. Ale i on zaczynał się jako aktywność o charakterze politycznym – tożsamościowym, związanych też z przygotowywaniem do służby wojskowej.
Wreszcie, w tym samym wieku obserwujemy tęsknotę ludzi, mieszkańców szybko rozwijających się miast, za naturą – w tym aktywnością fizyczną. Społeczności europejskie od XVIII w. pragną budować pewien stan równowagi – natury i cywilizacji.
Ubolewamy nad brakiem tej równowagi we współczesnym szkolnictwie podstawowym i średnim, gdzie brak kontaktu z naturą jest uderzający.
Polityczny wymiar sportu
Zastanawiamy się także nad politycznym wymiarem sportu w XX w., czego świetnym przykładem były olimpiady w Berlinie i Moskwie. Wspominamy o 'polityce ping-pongowej’, ale zwracamy też uwagę na skłonność polityków do pokazywania się obok zwycięskich sportowców.
Podkreślamy dwoistą naturę takich zachowań – PR dla polityków, ale też jakiś sposób realizowania ich urzędów jako reprezentantów społeczności.
I jeśli ta społeczność cieszy się z sukcesów sportowców – powinno to być doceniane. Wspólnotę emocji ze społeczeństwem widzimy też w dążeniu do przedstawiania się polityków jako uczestników sportu.
I ciało i umysł
Uderzające jest jednak, że czas sportowców – amatorów minął, że dzisiejsi sportowcy są 'produktem’ skomplikowanych zabiegów całych sztabów szkoleniowych, technologii i marketingu.
Z olimpiadami antycznymi niewiele ma to wspólnego, choć wątek główny – piękno i możliwość ludzkiego ciała – ciągle jest żywy.
Szczególnie jeden z nas podkreślał – że sport, także amatorski jest źródłem radości i inspiracji dla wszystkich.
Nawet bez rywalizacji. Ćwiczmy zatem – i ciało i umysł.
Wykorzystane w audycji publikacje i materiały
Georges Minois, Historia śmiechu i drwiny, Warszawa, Aletheia, 2021.
Magdalena Grzebałkowska, Wojenka. O dzieciach, które dorosły bez ostrzeżenia, Warszawa, Agora, 2021.
Dieter Bingen, Pamiętaj o Polsce. Niemiecka debata, Wrocław 2021.
