Zaczęliśmy od opadniętego mikrofonu i chwili wspomnień. Dokonaliśmy też analizy graficznych upamiętnień w przestrzeni miejskiej. Akcentując wielość konkretnych momentów i sensów ich interpretacji. W tym kontekście poruszyliśmy kwestię odbioru nowego serialu poświęconego dojściu do władzy Mussoliniego, śmieszno-strasznego i jednocześnie mocno związanego ze współczesną rzeczywistością polityczną demokracji liberalnych.
Później zatrzymaliśmy się na treści i losach zdjęć, które kształtują nasz odbiór przełomowych wydarzeń XX w. Punktem wyjścia była książka poświęcona jednemu, ikonicznemu zdjęciu i kontekstowi jego powstania. Nawiązując do problemów konfliktów przedstawiliśmy krótką (względnie) książkę o kolaboracji. Podkreślając uwypuklony w niej społeczny czynnik decydujący o tym, co bywało kolaboracją w XIX-XX w.
Choć wcale nie było przesądzone, że nią być musiało. Kolejny fragment spotkania poświęciliśmy nowemu numerowi ‘Karty’, szczególnie kontekstom fotografii chwytających nieoczywiste konteksty zdarzeń historycznych. Z kolei polsko-niemieckie czasopismo ‘Dialog’ zostało poświęcone skutkom długiego procesu ‘pojednania’ między oboma narodami. Następnie dyskutowaliśmy nad skutkami traktowania stereotypowej wiedzy o epokach wcześniejszych jako źródłach analogii dla refleksji nad XX-XXI wiekiem.
Na przykładzie arcyciekawej, co nie znaczy że w pełni akceptowanej przez jednego z nas, nowej książki zawierającej reportaże Ziemowita Szczerka ze wschodnich krańców Europy. Na koniec zastanawialiśmy się, jaka jest rola historyków w kształtowaniu upamiętniania zdarzeń, których uczestników nie ma już wśród nas?
W tym kontekście wprowadziliśmy znane z literatury popularnej (Orson Scott Card), ale także z tradycji etnograficznej pojęcie ‘mówców umarłych’. Taką funkcję – często nieświadomie – historycy epok wcześniejszych pełnią niemal w każdym momencie. Historycy XX w. będą musieli się jej uczyć.
Wymienione w czasie audycji publikacje i materiały:
- Serial: M. Il figlio del secolo, 2024, https://www.filmweb.pl/serial/M.+Il+figlio+del+secolo-2024-10057633
- Piotr M. Majewski, Brzydkie słowo na ‘k’. Rzecz o kolaboracji, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2024 https://wydawnictwo.krytykapolityczna.pl/brzydkie-slowo-na-k-piotr-majewski-1291
- Ziemowit Szczerek, Końce światów, Wydawnictwo Czarne, 2025 https://czarne.com.pl/katalog/ksiazki/konce-swiatow
- Michael Breuer, Der Junge aus dem Geschichtsbuch. Berühmte Fotos neu belichtet, Hüttenberg 2025, https://www.kulturkaufhaus.de/de/detail/ISBN-9783000823763/Breuer-Michael/Der-Junge-aus-dem-Geschichtsbuch
- Was von der Versöhnung übrig bleibt / Co pozostało z pojednania, „Dialog. Deutsch-Polnisches Magazin / Magazyn Polsko-Niemiecki”, 2025, Nr./nr 149, https://www.dialogmagazin.eu/produkt/nr-149/
- Naznaczeni wojną. Rok 1945, „KARTA”, 2025, nr 122, https://ksiegarnia.karta.org.pl/produkt/karta-122-2025/
