Temat chodził za nam już od dłuższego czasu. Najpierw nieśmiało, potem już było na całego. W centrum umieściliśmy kryzys i sposoby wychodzenia z niego. Zastanawialiśmy się nad definicją podcastu i kryzysie w komunikacji społecznej. Przecież ogromną popularność tego swoistego medium społecznego można rozpatrywać właście z punktu widzenia kryzysu tradycyjnych metod komunikowania. Kryzys jednak ma, jak przekonujemy w naszej rozmowie, różne oblicza. Jednym ze względów politycznych cofa się dotacje, co wywołuje kryzys. Inni muszą się zmierzyć z jeszcze większym fenomenami kryzysu. Jak z nich wychodzić, jak sobie radzić? Czy sięganie do przykładów z przeszłości może nam w tym pomóc?
Definicja podcastu
Zaczęliśmy od awangardy. Może to jakiś pomysł? Dyskutowaliśmy o definicji podcastu i różnicy między podcastem a audycją radiową. Zastanawialiśmy się nad relacją między zmianami w komunikacji społecznej a popularnością formatów takich, jak podcast.
Wskazywaliśmy na znaczenie wewnętrznej motywacji w tworzeniu podcastów. A potem rozmawialiśmy o reklamie pewnej strony. Kryptoreklamie. A może autoreklamie? W każdym razie – o reklamie mówimy.
I jeden z nas się zmieszał, a drugi zachęcał. I tak to szło. Potem przeszliśmy do opowieści o lekturach.
Nie mogło zabraknąć lektur
Jeden z nas wskazał na pracę wrocławskich archeologów poświęconą badaniom nad krajobrazem kulturowym zachodnich Sudetów. Kolejny raz akcentowaliśmy przy tym znaczenie interdyscyplinarności badań w kreowaniu nowych dróg poznania przeszłości.
W kontekście tej interdyscyplinarności przeszliśmy do prezentacji monografii poświęconej zdjęciom lotniczym z okresu II wojny światowej a dotyczących terenu Polski.
Omówiliśmy też najnowszy numer czasopisma 'Przegląd Polityczny’ poświęcony kulturze pamięci i dyskusji nad nią we Francji i Polsce. Poruszyliśmy problem wygaszania – z różnych powodów – funkcjonowania tradycyjnych czasopism kulturalnych.
Kryzys w kulturze. Pierwsze podejście
W przypadku 'Przeglądu Politycznego’ jest to brak wsparcia ze strony mecenatu państwowego. Ów mecenat, a właściwie jego świadomy brak, kreuje kryzys wielogłosowego charakteru naszej kultury.
Wspieranie przede wszystkim jasno określonej wizji światopoglądowej, zgodnej z wizją promowaną przez bieżące władze, zubaża kulturę Polski i przyśpiesza jej kryzys.
W tym kontekście dyskutowaliśmy nad rolą mecenatu państwowego rozumianego jako działania na rzecz całego społeczeństwa, wspieranie go w całej różnorodności poglądów.
Kryzys państwa. Drugie podejście
Kryzys takiego podejścia, ściśle związany z kryzysem akceptacji demokracji lokalnej, prowadzi do monopolizowania przestrzeni kultury przez działania ideologicznie bliskie bieżącym władzom.
Pieniądze publiczne paradoksalnie eliminują z debaty publicznej znaczną część obywateli. Wobec braku wsparcia tradycyjnych form przekazywania opinii i kreowania kultury, obywatelom pozostają działania bardziej mozolne, ale – tańsze.
Stąd rosnąca, wskazana na początku, popularność podcastów i wszelkich form aktywności cyfrowej obecnej w sieci Internet.
Nie zmienia to jednak faktu, że po drugiej stronie pozostaje państwo kreujące monolityczną wizję kultury, która jest kontestowana przez różnorodne grono twórców.
Wychodząc od tej obserwacji zastanawialiśmy się, czy kryzys oznacza zamknięcie pewnych dróg rozwoju kultury czy społeczeństwa, czy też możliwy jest powrót do wcześniejszego, przedkryzysowego stanu?
Kryzys globalny. Trzecie podejście
Jeden z nas zwracał uwagę, że kryzys spowodowany przez epidemię spowodował rozwój wielu nowych form działań, ekspresji kultury i przesyłania informacji przez obywateli.
Interesowaliśmy się głębokością kryzysu dotykającego kultury zachodnie – ale w sensie zmian paradygmatu funkcjonowania państw i społeczeństw. Akcentowaliśmy pojawienie się w Europie tendencji do skrajnego i bardzo uproszczonego pragmatyzmu w funkcjonowaniu państw, wykluczającego kulturę z rozwoju społeczeństw.
Tymczasem bez wielogłosowości kultury i bez docenienia jej roli w kreowaniu spójności społecznej trudno sobie wyobrazić aktywne, spójne społeczeństwo demokratyczne.
Możliwości wyjścia z kryzysu
Tym niemniej jeden z nas podkreślał, że nawet najgłębszy kryzys nie musi oznaczać kompletnego odrzucenia i zapomnienia przedkryzysowego stanu rzeczy.
Obserwujemy zmiany w kulturze i polityce XX w., które wskazują na znaczenie, wartość kryzysów jako momentów wprowadzających nowe elementy, ale nie wykluczające kontynuowania troski o dawne, powszechnie akceptowane wartości.
Wreszcie – akcentowaliśmy znaczenie wolności człowieka, obywatelskości jako niemożliwych do unicestwienia przez kryzysy warunków funkcjonowania demokracji.
Brak wsparcia ze strony państwa dla tych wartości oznacza zerwanie ze wspieraniem wspólnoty obywateli, odrzucenie więzi społecznej, zanegowanie demokracji.
Wymienione w czasie rozmowy publikacje i MateriaŁy:
Historyczny krajobraz kulturowy zachodnich Sudetów. Wstęp do badań, red. Jerzy Piekalski, Wrocław, Instytut Archeologii Uniwersytetu Wrocławskiego, 2020, ss. 724, ryc. 408 (książka dostępna także na zasadach open access).
Świat jednostek, „Przegląd Polityczny”, 2021, nr 165.
Strona internetowa: Historia w sieci. Przewodnik
