Następny odcinek podcastu #2hitorykow1mikrofon pt. „Blednący cień Europy Środkowej” jest dostępny online. Inspiracją do niego był list naszego słuchacza, zainteresowanego problemem Europy Środkowej. Chętnie podjęliśmy temat i postanowiliśmy odczytać go na swój sposób. Na początku wszakże tradycyjnie podzieliliśmy się naszymi zdobyczami książkowymi. Tym razem są one efektem wizyty na 29. Wrocławskich Targach Dobrej Książki. Było też o popularyzacji historii. Przywołując konkretne przykłady, dyskutowaliśmy o dobrej i nieudanej popularyzacji.
Zima za oknem
Rozpoczęliśmy od refleksji nad urokami grudniowego wieczoru. Ale następnie otrząsnęliśmy się i sprawnie przeszliśmy do opowieści o naszych lekturach.
Jeden z nas przedstawił dwa wydawnictwa komiksowe nawiązując poniekąd do poprzednich odcinków, ale też wskazując na różnice jakościowe w realizacji tego typu propozycji sięgających po tematy historyczne i kody kulturowe.
Targi książki i lektury
Szerzej omawiał jednak swoje zdobycze z Wrocławskich Targów Dobrej Książki. Było sporo o kulturze – o Różewiczu i Bauhausie, ale oczywiście nie zabrakło też albumów fotograficznych. Wszystko zmierzało jednak do ukazania wielowymiarowego funkcjonowania historii we współczesnych aktywnościach wydawniczych w Polsce.
Drugi z nas zaprezentował kilka artykułów popularnonaukowych w prasie z minionego tygodnia. Szczególnie interesował go warsztat przygotowujących te publikacje – na czym się opierali, czemu służyły takie publikacje? Szczególnie dużo uwagi poświęcił artykułowi prof. Przemysława Urbańczyka pod znamiennym tytułem 'Pochwała przaśności’, bo ten – poniekąd – wprowadzał nas we właściwy temat naszych rozważań.
Europa Środkowa jako wyzwanie
Odpowiadając bowiem na prośbę jednego z naszych słuchaczy zajęliśmy się Europą Środkową – czym była, czy jest? Wskazywaliśmy, że jak każdy koncept regionalny musi ona być widziana jako koncepcja umożliwiająca konceptualizację pewnej wizji świata. Zwłaszcza dla polityków i ludzi utożsamiających się z pewnymi nurtami politycznymi.
Jednocześnie jednak zwracaliśmy uwagę na rolę naszego regionu jako obszaru 'pomiędzy’, który kształtował się poprzez aktywne włączanie do swojego krajobrazu kulturowego i cywilizacyjnego wpływów ze wschodu i zachodu. I jak każdy obszar pograniczny, nasz region można opisywać przez pryzmat wpływów płynących z jednej ze stron, ale można też widzieć swoistość społeczności i jej kultury.
Podkreślaliśmy, że te ujęcia mocno związane są z konkretnymi problemami i sytuacjami, z kontekstem historycznym. Dlatego myśląc o Środkowej, Środkowowschodniej czy Wschodniej Europie nie warto absolutyzować tych terminów, lecz starać się dostrzec, jaka myśl kryje się za nimi dla autora/rów posługujących się nimi.
Potrzeba kontekstualizacji
Kontekstualizacja pozwala też dostrzec podobieństwa, paradoksalnie, sytuacji tej części Europy i innych obszarów 'przejściowych’, jak Bałkany i Półwysep Iberyjski.
Nie ma w nas wiele wiary, że wspomniane koncepty są szczególnie żywe wśród ogółu mieszkańców Europy pomiędzy Wschodem a Zachodem.
To raczej obszar refleksji ludzi kultury, historyków i polityków. Koncept, który pozwala nam oswoić naszą sytuację ludzi mieszkających 'pomiędzy’. Nawet, jeśli w 'przaśny’ sposób.
Wymienione w czasie audycji publikacje i materiały:
- Wojciech Browarny, W drodze. Wrocław śladami Tadeusza Różewicza, Wrocław 2021.
- Roswitha Schieb, Literarischen Reiseführers Breslau, Potsdam 2004.
- Zenon Harsasym, Tadeusz Rożek oficer i fotograf. Fotografia wojenna z okresu I wojny światowej, Wrocław-Warszawa 2019.
- Jacques Tardi, To była wojna okopów 1914-1918, Poznań 2021.
- Bauhaus. Nauczanie / nowy człowiek, pod red. Małgorzaty Leyko, Łódź 2021.
- Tadeusz Peiper, W Bauhausie, „Zwrotnica”, 1927, nr 12, s. 255-256.
Michał Szadkowski, Jak kobiety grały w piłkę nożną, Newsweek, 29.11-05.12.2021, s. 34-37. - Krzysztof Varga, Nieśmiały zbrodniarz Franco, Newsweek, 29.11-05.12.2021, s. 38-40.
- Przemysław Urbańczyk, Pochwała przaśności, Polityka, 49 (3341), 1.12-07.12.2021, s. 71-73.
